Iain Ruadh Stiùbhart 
				              
    Sitting tired beside a stream
    Is the poor Christian, John Roy,
    A fighting man, still without peace
    His foot having just stumbled badly.
    
        Before we leave Badenoch and Strathspey, I want to tell you about one
        of the most famous people ever that came from that area – John Roy
        Stuart. It was he that wrote the passage with which I started the Litir
        – the first verse of John Roy’s Prayer.
    
    
        John Roy was a poet and a soldier of repute among other things. He was
        also a famous Jacobite, and an adviser to the Young Prince, Charles
        [Edward] Stuart.
    
    
        He was born in the Knock of Kincardine in the year 1700. He was well
        educated and spent time on the European continent. He was for a while
        there fighting on behalf of France. He came up against his nemesis –
        the Duke of Cumberland – at the Battle of Fontenoy in May 1745.
    
    
        Three months after that, he heard that the Prince had raised his banner
        in the Highlands. He went home and met the Jacobites at Blair Atholl.
        He put together a regiment in Edinburgh – the ‘Edinburgh Regiment’. But
        many that were in it were from the Highlands.
    
    
        John was involved in a number of battles between the Jacobites and the
        army of the Crown during the 1745-6 Rising. At Culloden he was in
        charge of his regiment – which was part of the front line that suffered
        so badly. Accordinbg to oral tradition, Cumberland saw him. He was
        killing a lot of redcoat soldiers. ‘Who is he?’ he asked.
    
     ‘John Roy Stuart,’ replied one of his officers.
    
        ‘God,’ said Cumberland, ‘the man who left me in Flanders, doing the
        work of ten heroes?! Has he followed me here?’
    
    But, as we know, the day went with Cumberland. John Roy fled through
    Gorthleck. He met the rest of the Jacobite army at Ruthven near Kingussie.
    We’ll see in the next Litir what happened then.
				             
				            
				              John Roy Stuart
				              
    Aig taobh sruthain na shuidhe, ʼs e sgìth
    Tha an Crìosdaidh bochd, Iain Ruadh,
    Na cheatharnach, fhathast gun sìth
    ʼS a chas air tuisleadh san tìm gu truagh.
    Mus fhàg sinn Bàideanach is Srath Spè, tha mi airson innse dhuibh mu fhear
    de na daoine as ainmeile riamh a thàinig às an sgìre sin – Iain Ruadh
    Stiùbhart. ʼS e a sgrìobh an earrann leis an do thòisich mi an Litir – a’
    chiad rann de dh’Ùrnaigh Iain Ruaidh.
    Bha Iain Ruadh na bhàrd agus na shaighdear cliùiteach am measg eile. Bha e
    cuideachd na Sheumasach ainmeil, agus na chomhairliche don Phrionnsa Òg,
    Teàrlach Stiùbhart.
    Rugadh e ann an Cnoc Chinn Chàrdainn anns a’ bhliadhna seachd ceud deug
    (1700). Fhuair e foghlam math, agus chuir e seachad ùine air tìr-mòr na
    Roinn-Eòrpa. Bha e greis an sin a’ sabaid às leth na Frainge. Thàinig e an
    aghaidh a shàr nàmhaid – Diùc Chumberland – aig Blàr Fontenoy anns a’
    Chèitean seachd ceud deug, ceathrad ʼs a còig (1745).
    Trì mìosan an dèidh sin, chuala e gun robh am Prionnsa air a bhratach a
    thogail air a’ Ghàidhealtachd. Chaidh e dhachaigh, agus choinnich e ris na
    Seumasaich ann am Blàr Athall. Chuir e rèisimeid ri chèile ann an Dùn
    Èideann – The Edinburgh Regiment. Ach bha mòran de na bh’ innte às
    a’ Ghàidhealtachd.
    Bha Iain an sàs ann an grunn chathan eadar na Seumasaich agus armailt a’
    Chrùin ann am Bliadhna a’ Phrionnsa. Aig Blàr Chùil Lodair, bha e os cionn
    a rèisimeid – a bha mar phàirt dhen chiad loidhne a dh’fhuiling gu dubh. A
    rèir beul-aithris, chunnaic Cumberland e. Bha e a’ marbhadh shaighdearan
    dearga gu leòr. ‘Cò esan?’ dh’fhaighnich e.
    ‘Iain Ruadh Stiùbhart,’ fhreagair oifigear aige.
    ‘A Thighearna,’ thuirt Cumberland, ‘am fear a dh’fhàg mi ann am Flànras, a’
    dèanamh obair deichnear ghaisgeach?! A bheil e air tighinn air mo thòir an
    seo?’
    Ach, mar a tha fios againn, chaidh an latha le Cumberland. Theich Iain
    Ruadh tro Ghortlaig. Choinnich e ris a’ chòrr de dh’arm nan Seumasach ann
    an Ruadhainn faisg air Ceann a’ Ghiùthsaich. Chì sinn anns an ath Litir dè
    thachair dha an uair sin.