Rugadh Marsaili Cheanadach-Fhriseal, Marsaili nan Òran, ann an ochd-deug, caogad ’s a seachd (1857), mar Mharsaili Cheanadach, nighean don t-seinneadair
ainmeil, Daibhidh Ceanadach. Bhuineadh sinnsearan nan Ceanadach do Ghàidhealtachd Siorrachd Pheairt, ach ghluais iad gu baile Pheairt far an do thogadh
Daibhidh. Nuair a bha còignear cloinne aig Daibhidh agus an dàrna bean aige, Ealasaid Fhriseal, ghluais an teaghlach a Dhùn Èideann, far an do chuir
Daibhidh an gnìomh an dòchas a bh’ air a bhith aige bho bha e òg – a bhith-beò a dhèanamh le bhith a’ seinn agus a’ teagasg seinn.
Airson trì bliadhna, fhad ’s a bha Marsaili na pàiste, bha iad a’ fuireach ann an Lunnainn, far an do choisinn Daibhidh cliù dha fhèin mar sheinneadair.
Cha robh Gàidhlig aige, ach bha e measail air òrain Albannach anns a’ Bheurla, agus chuir e roimhe dhol air adhart le bhith a’ seinn, gu proifeasanta,
òrain Albannach a-mhàin. Bha e ag amas air ùine mhòr a chur seachad thall thairis, am measg sliochd nan Albannach, agus a’ seinn dhaibh.
Fhad ’s a bha a pàrantan ann am Aimeireagaidh a Tuath – airson mìosan – dh’fhuirich Marsaili agus triùir pheathraichean aice còmhla ri an seanmhair ann am
Peairt. An uair sin, chaidh iad a Dhùn Èideann far an do dh’ionnsaich Marsaili ceòl, an toiseach air a’ phiàna. Dh’fhàs i sgileil gu leòr airson am piàna a
chluich fhad ’s a bhiodh a h-athair a’ seinn, agus chaidh iad air chuairt còmhla gu ruige Sealtainn, Arcaibh, Gallaibh, Inbhir Pheofharain agus Inbhir Nis.
Nuair a bha iad ann an Siorrachd Rois, chaidh iad gu seirbheis eaglais a bh’ air a cumail a-muigh ann an slag gu tuath air Inbhir Pheofharain. Bha na
ceudan anns a’ choitheanal, agus bha an t-seirbheis ann an Gàidhlig. Cha robh Marsaili ach trì bliadhna deug a dh’aois. Rachadh còrr is trithead bliadhna
seachad mus tòiseachadh i air an obair aice leis na Gaidheil, ach cò aige tha fios nach tug an là sin buaidh air choreigin oirre.
Ann an ochd-deug, seachdad ’s a dhà (1872), chaidh an teaghlach air chuairt a dh’Astràilia agus New Zealand – cuairt mhòr a mhair trì bliadhna. Agus cha
robh e uile gu lèir tlachdmhor. Chaidh iad ann am bàta-siùil agus nuair a bha iad ann an uisgeachan tropaigeach thàinig ciùineas air a’ mhuir.
An uair sin, chaidh iad gu deas, gu crios nan siantan siara – a tha barrachd air ceathrad ceum fo chrios meadhan na cruinne. Bha i cho fiadhaich ann a sin
’s gu robh cuid dhen luchd-siubhail dhen bheachd nach ruigeadh iad Astràilia idir. Gu dearbh, dh’aidich seann bhoireannach à Alba gun do chuir i fo-aodach
ùr oirre gus am biodh i glan nuair a ruigeadh i nèamh!
Uile gu lèir bha iad trì mìosan aig muir gun a dhol air tìr, mus do ràinig iad Melbourne. Cha robh Marsaili is a teaghlach dìomhain fhad ’s a bha iad a’
seòladh, ge-ta. A h-uile là chumadh iad ris a’ cheòl aca, oir bha iad air piàna beag a thoirt leotha air bòrd.
Ann am Melbourne fhuair iad fàilte mhòr bho na h-Albannaich is eile a chaidh a dh’èisteachd riutha. Ach taobh a-muigh nam bailtean mòra, cha robh cùisean
furasta do luchd-siubhail, mar a chì sinn anns an Litir an ath-sheachdain. Chan e dìreach gu robh droch rathaidean ann ach gu robh droch dhaoine ann
cuideachd. Fhad ’s a bha iad ann am Melbourne chaidh iad a Phrìosan Phentonville far am fac’ iad fear ainmeil air a chumail ann an cèids, mar a sgrìobh
Marsaili, “coltach ri ainmhidh fiadhaich”. Cò bh’ ann? Cò, ach Ned Cealaidh!
