An toigh leibh iomain? Tha mi an dòchas gun toil, oir tha ceangal làidir làidir ann eadar spòrs nan Gaidheal agus an cànan. Eadhon an là an-diugh ’s i
a’ Ghàidhealtachd fhathast an sgìre as mò far a bheilear a’ cluich iomain. Ach tha e iongantach mar a bha i air a cluich ann am mòran àiteachan eile ann am
Breatainn, agus thall thairis, far an robh Gàidheil a’ tighinn cruinn.
Ann an Astràilia is Canada, ann an New York is Cape Town, a bharrachd air Birmingham, Manchester, Lunnainn is mòran àiteachan eile, bhiodh muinntir na
camanachd a’ dol air a’ phàirc len camain. An là eile, thàinig mi tarsainn air aithris mu gheam a chaidh a chluich ann an Ameireagaidh a Deas, air pàirc
mhòr aig bonn na beinne ann am Montevideo, prìomh bhaile Uruguay. Bha seo ann am meadhan an naoidheamh linn deug.
Thachair e air a’ cheathramh là dhen Ghiblean oir b’ e sin là fèille sa bhaile. Chuir na Gàidheil a bha a’ fuireach ann romhpa geama iomain a chumail. Bha
droch choltas air an t-sìde ach tha fhios nach do chuir sin stad air muinntir na camanachd a-riamh. Chaidh na cluicheadairean a-null ann am bàtaichean bhon
bhaile gu ruige bàgh air an taobh thall. Bha sin faisg air a’ phàirc. Eadar am port agus a’ phàirc, choisich iad mar chòmhlan, agus pìobaire aig an ceann.
’S e am fonn a bh’ aig a’ phìobaire “The Campbells are Coming”. Bha mòran thall mu thràth, a’ feitheamh riutha.
Mus do thòisich an cluich, chaidh na sgiobannan a thaghadh. Bhiodh sin a’ tòiseachadh le ainmeachadh sgiobair airson gach taobh. Chanadh fear dhen dithis a
tha sin, “Buaileam ort” agus bhiodh e a’ tilgeil a chamain don fhear eile, a ghlacadh e. Chuireadh an dithis an lamhan, tè ma seach, suas an caman, agus ’s
e am fear mu dheireadh aig an robh grèim fhathast air a’ chaman a gheibheadh a’ chiad taghadh de chluicheadair. Chanadh e an uairsin, “Leigeam leat”, agus
bhiodh cothrom aig an sgiobair eile a’ chiad chluicheadair aigesan a thaghadh.
Chan eil an aithris ag innse cuin’ a thòisich an geama, ach lean e gu ceithir uairean feasgar. Nuair a sguir e, shuidh na cluicheadairean air an fheur agus
bha cuirm mhòr aca. ’S ann nuair a leughas tu na dh’ ith iad a thuigeas tu gur ann an Ameireagaidh a Deas a bha iad. Fhuair iad asado de carvo con cuero – ’s e sin mairtfheòil ròsta leis a’ bhian oirre. Ach ’s ann Albannach a bha an deoch – uisge-beatha.
As dèidh na dìnnearach bha an t-àm ann airson dannsadh. Bha measgachadh ann de dhannsa Gàidhealach agus ruidhleachan. Tha e coltach gur e rud Albannach a
bh’ ann air fad, ged a bha cuid nach robh nan Albannaich an làthair cuideachd. Aig leth-uair an dèidh seachd, thill na seòid do na bàtaichean is rinn iad
aiseag a-null don bhaile a-rithist. Ach cha robh an gnothach deiseil. Chaidh na Gàidheil airson an suipearach ann an taigh-òsta far an do ghabh iad
deoch-slàinte don Teaghlach Rìoghail agus do Cheann-suidhe Poblachd Uruguay.
An uair sin rinn an cathraiche òraid a bha a’ dol eadar Beurla is Gàidhlig. Agus bha deoch-slàinte eile aca – agus rud gu math iomchaidh – gu “Tìr nam
Beann, ’s nan Gleann, ’s nan Gaisgeach.” ’S e sin rud nach cluinnear ach glè ainneamh an là an-diugh – Tìr nam Beann, ’s nan Gleann, ’s nan Gaisgeach.
Bhiodh e math sin a chluinntinn na bu trice. Co-dhiù, tha mi an dòchas gu bheil e fìor is gu bheil gaisgich againn fhathast air a’ Ghàidhealtachd.
