Dè tha anns a’ chumantas eadar Kebnekaise agus Beinn Nibheis? Uill, rud no dhà. ’S i Kebnekaise a’ bheinn as àirde anns an t-Suain. Ruigidh i dà mhìle,
ceud is aon-deug (2,111) meatair de dh’àirde os cionn na mara. Agus bidh fios agaibh gur i Beinn Nibheis a’ bheinn as àirde ann an Alba, ged a tha i nas
ìsle na Kebnekaise.
Tha an dà bheinn ann an sgìrean air leth brèagha, làn bheanntan. Aig àm na Càisge chaidh mi air sgithichean seachad air Kebnekaise. Bha ise, agus na
beanntan mun cuairt oirre, làn sneachda. Tha i gu math fada tuath, anns an Artaig.
Tha rudeigin eile a tha inntinneach nuair a nithear coimeas eadar an dà àite. ’S e cànan na tìre anns gach cùis mion-chànan – a’ Ghàidhlig ann an Alba agus
Sàmais anns an t-Suain.
Bha mi a’ sgitheadh airson sia latha air slighe ainmeil ris an canar Kungsleden – Slighe an Rìgh. ’S e ainm Suaineis a tha sin. Ach, air an tìr
agus air a’ mhapa, tha a’ mhòr-chuid de na h-ainmean ann an Sàmais. Sgìth mi thairis air lochan reòite air a bheil Ábeskojávri agus Alisjávri. Thog mi
facal no dhà dhen chànan; tha jávri a’ ciallachadh “loch”. Tha vággi a’ ciallachadh “gleann”; tha čohkka a’ ciallachadh “mullach
beinne”; tha jeaggi a’ ciallachadh “boglach”. Ma tha Sàmais agaibh, an gabh sibh mo leisgeul ma fhuair mi ceàrr iad.
Ach cha b’ urrainn do na Suainich, ris an do thachair mi, dad innse dhomh mu na h-ainmean-àite. A bharrachd air sin, bha e coltach nach robh mòran ùidh
aca. Cha b’ ionann e do Ghàidheal!
Tha aon rud inntinneach mu na mapaichean Suaineach a tha a’ dèiligeadh ri dùthaich nan Sàmi. Tha dà ainm air gach tè de na beanntan àrda ainmeil. Mar
eisimpleir chithear Kebnekaise agus, fodha, Giebmegáisi. ’S e Kebnekaise an riochd Suaineis air an ainm – ged as e ainm Sàmais bho thùs –
agus ’s e Giebmegáisi an riochd Sàmais. Tha e coltach ri Ben Nevis agus Beinn Nibheis. Tha an dà chuid a’ tighinn bhon Ghàidhlig ach ’s e
dreach Beurla a th’ air fear dhiubh.
Gu o chionn beagan is trithead bliadhna, bha Sàmais anns an t-Suain air a sgrìobhadh a rèir nòsan Suaineis. A-nise tha dòigh sgrìobhaidh aca fhèin. Ach tha
Kungsleden a’ dol tro thrì dhiofar sgìrean cànain, far a bheil an Sàmais eadar-dhealaichte. Agus tha dòighean eadar-dhealaichte aig gach cànan airson
fuaimean a riochdachadh air pàipear.
Ach seo agaibh rud cudromach a tha a’ bualadh oirnn ann an Alba. Tha na Suainich a’ cur riochd Sàmais an latha an-diugh air na mapaichean a-nise, a
bharrachd air seann riochd stèidhichte air Suaineis, oir tha iad a’ leantainn aonta a rinn na Dùthchannan Aonaichte. ’S e sin, far a bheil mion-chànan ann,
gum bu chòir an litreachadh acasan a bhith air a riochdachadh air mapaichean na dùthcha.
Nise, coimheadaibh air mapa na h-Alba agus dèanaibh coimeas le mapaichean na Suain. Air mapaichean an t-Suirbhidh Òrdanais far a bheil am mullach as àirde
ann an Alba, chan eil ann ach “Ben Nevis”. Tha an t-àm againn sin atharrachadh, agus “Beinn Nibheis” a bhith ann a bharrachd.
